Ćwiczenia w czytaniu
- Dziecko czyta powoli, a dorosły poprawia jego błędy, poleca przeczytać zadanie jeszcze raz, pilnuje, aby dziecko czytało dokładnie, całymi wyrazami, przestrzegało przecinków i kropek.
Jeżeli nikt nie poprawi jego błędów, to będą się one utrwalać i dziecko nie nauczy się czytać poprawnie.
W czasie czytania (każdego: we dwoje, pod kontrolą) dziecko powinno posługiwać się wskazówką zrobioną z twardego kartonu i pokolorowaną. Dziecko przesuwa tę wskazówkę pod wierszami tekstu, który właśnie jest czytany. Wskazówka powinna być przesuwana w sposób ciągły, bez skoków, bo ona prowadzi oczy dziecka, reguluje tempo i kierunek ruchów gałki ocznej. Jeżeli dziecku ręka się trzęsie i wskazówka skacze, należy ująć jego dłoń i spokojnie pod wierszami czytanego tekstu.
- Czytanie sposobem kombinowanym prowadzimy w ten sposób: dziecko czyta najpierw głośno pod kontrolą dorosłego, np. przez 10 min a kiedy widzimy, że już się zaczyna męczyć polecamy, aby pozostałą część przeczytało po cichu. Następnie opowiada treść przeczytaną.
Pamiętajmy o tym, że zawsze, po każdym czytaniu, dziecko ma opowiedzieć to, co przeczytało. Jeśli opowiada niedokładnie albo tylko częściowo musimy pomóc mu odpowiednio postawionymi pytaniami – jeśli mimo tego widzimy, że nie rozumie, powinno przeczytać jeszcze raz i wtedy opowiedzieć.
Kiedy już opowie treść przeczytanego tekstu, możemy mu zaproponować, aby narysowało lub namalowało jakiś obrazek związany z treścią czytanki – trzeba przy tym zawsze zainteresować się tym obrazkiem, porozmawiać z dzieckiem na jego temat.
Ćwiczenia w pisaniu
Pisanie z pamięci –musi przebiegać wg następującej kolejności.
- Dziecko odczytuje zdanie wybrane do pisania – najlepiej jeśli jest to krótki podpis po obrazkiem albo krótkie zdanie z elementarza (trzy-, najwyżej czterowyrazowe).
- Liczy na palcach wyrazy w nim zawarte, wymawiając je głośno.
- Spoglądając na wzór, układa całe zdanie z liter ruchomego alfabetu (na przygotowanej do tego celu tabliczce z kartonu).
- Każdy wyraz dzieli na litery, wymawiając odpowiednie głoski i biorąc każdą literę do ręki. Trzeba teraz polecić dziecku, aby klasnęło tyle razy, ile jest liter w danym wyrazie, albo – żeby tyle razy stuknęło ołówkiem o stolik.
- Składa zdanie z powrotem i odczytuje jeszcze raz całe .
- Każdy wyraz dziecko dzieli na sylaby (części wyrazu) i wystukuje ołówkiem lub wyklaskuje liczbę sylab w wyrazie.
- Zasłania zdanie kartka papieru i pisze w zeszycie, dyktując sobie półgłosem po sylabie.
- Po skończeniu porównuje zapis z tekstem i poprawia samodzielnie ewentualne błędy.
- Prowadzący ćwiczenia kontroluje poprawność zapisu.
Jednorazowa dawka pisania z pamięci powinna obejmować nie więcej niż 2 – 3 zdania. Każde z nich może mieć 3, a potem 4 wyrazy. W miarę uzyskania wprawy zmniejszamy stopniowo układanie z ruchomego alfabetu .Dziecko nie układa już całego zdania, ale jeden lub dwa trudniejsze wyrazy i te wyrazy dzieli na litery i sylaby. Podziału na głoski w domu nie robimy.
Pisanie ze słuchu
Kiedy nasze dziecko umie już pisać z pamięci, możemy próbować pisać ze słuchu.
- Mama lub tata czyta dziecku głośnie całe dyktando (krótkie, mające 3 – 4 zdania, potem więcej i sprawdza czy dziecko zrozumiało to, co usłyszało. (Dziecko powinno opowiedzieć treść dyktanda).
- Następnie prowadzący ćwiczenia czyta pierwsze zdanie dyktanda, dziecko powtarza te zdanie i liczy na palcach, ile tam jest wyrazów. (Na początek nie powinno być więcej jak 3 – 4 wyrazy w jednym zdaniu).
- W zdaniu są zazwyczaj 1 – 2 wyrazy trudniejsze dla dziecka. Te wyrazy dziecko powinno albo ułożyć z liter ruchomego alfabetu, albo wyszukać je w słowniczku, a najlepiej jeśli jeden wyraz ułoży z liter ruchomego alfabetu, a drugi wyszuka w słowniczku. Przy szukaniu trzeba mu pomóc, zaznajamiając z układem słowniczka.
- Następnie podzieli te wyrazy na litery i na sylaby.
- Prowadzący ćwiczenia raz jeszcze przeczyta całe zdanie, a potem zasłania ułożony trudny wyraz i zamyka słowniczek.
- Dziecko zapisuje całe zdanie, a ojciec (matka) sprawdza, czy napisało dobrze i poleca dziecku poprawić błędy. (Dziecko pisze ołówkiem). Tak postępuje z każdy następnym zdaniem.
Po skończonym dyktandzie można dziecku narysować w zeszycie kolorową kredką słoneczko, gwiazdkę albo kwiatek na znak, że się docenia jego wysiłki i że dobrze napisało ćwiczenie.
W miarę uzyskania wprawy w pisaniu, dziecko nie układa już liter ruchomego alfabetu,
a tylko wyszukuje trudniejsze wyrazy w słowniczku i dzieli je na litery i na sylaby. W ten sposób coraz to lepiej zaznajamia się ze słowniczkiem.
Pamiętajmy o tym ,że dyktując dziecku zdanie, trzeba je bardzo wyraźnie wymawiać, nawet przesadnie wyraźnie, aby dziecko mogło usłyszeć wszystkie głoski, które są w każdym wyrazie.
Opracowanie: mgr Sylwia Warchoł- Plucińska, psycholog
