Podczas ciąży dochodzi do szeregu przemian, zarówno czynnościowych, jak i strukturalnych, które mają na celu przystosowanie organizmu kobiety do funkcjonowania w nowych warunkach. Skutkiem jest zmiana czynności biomechanicznej kręgosłupa w odcinku lędźwiowo-krzyżowym oraz w obrębie stawów krzyżowo-biodrowych. Do najbardziej charakterystycznych cech sylwetki ciężarnej należą: pogłębienie lordozy odcinka lędźwiowego kręgosłupa, zwiększenie przodopochylenia miednicy oraz przesunięcie środka ciężkości ciała o około 2 cm w przód (poza granice fizjologiczne). Na skutek wymienionych zmian anatomicznych oraz działania hormonów – relaksyny i progesteronu – dochodzi do rozciągnięcia mięśni brzucha, a także rozluźnienia połączeń stawowych, szczególnie w obrębie miednicy. Hiperlordoza lędźwiowa wpływa na skrócenie mięśni przykręgosłupowych, natomiast zwiększenie przodopochylenia miednicy odpowiada za powstawanie obustronnych przykurczów mięśnia biodrowo-lędźwiowego (Często z tego względu pojawia się ból i by zmniejszyć cierpienie trzeba zastosować odpowiednie metody i techniki fizjoterapeutyczne). Konieczność dźwigania dodatkowych kilogramów obciąża nie tylko stawy kończyn dolnych (częste w ciąży koślawienie kolan ze względu na wzrost obciążenia stawów, ale także podświadomą chęć poszerzenia płaszczyzny podparcia z powodu zaburzeń równowagi, częste płaskostopie), ale także stawy kręgosłupa. Na uwagę zasługuje fakt, że na bóle dolnego odcinka kręgosłupa mogą mieć wpływ również przewlekłe zaparcia. W czasie ciąży ruchy perystaltyczne jelita są spowolnione na skutek działania progesteronu, często więc dochodzi do zaparć. Ten czynnik również powinien być uwzględniony podczas analizy przyczyn dolegliwości bólowych kręgosłupa u ciężarnych. Inną przyczyną bólu kręgosłupa w okresie ciąży może być ucisk powiększonej macicy na nerw kulszowy. Nerw ten może być również uciśnięty przez przemieszczony krążek międzykręgowy. Objawem może być zarówno ból umiarkowany, jak i pełnoobjawowa rwa kulszowa, kiedy ból promieniuje do pośladka i kończyny dolnej. Kolejną grupą przyczyn mogą być zmiany zwyrodnieniowe, wady postawy ciała lub zespoły bólowe kręgosłupa, na które kobieta cierpiała wcześniej, lub które w przeszłości nie zdiagnozowane, uaktywniły się właśnie podczas ciąży. Należy również pamiętać, że ciąża to okres pełen napięcia emocjonalnego, które może mieć odzwierciedlenie również w postaci nadmiernego napięcia mięśni przykręgosłupowych na całej długości kręgosłupa, nie tylko w odcinku szyjnym.
Jeśli nie ma przeciwwskazań medycznych kobieta może poddać się zabiegom fizjoterapeutycznym które choć częściowo powinny przynieść ulgę.
W terapii bólu odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa w okresie ciąży zastosowanie mają następujące metody:
- Kinezyterapia
– ćwiczenia ogólnousprawniające,
– ćwiczenia relaksacyjne, (trening autorelaksacji Shultza)
– ćwiczenia w wodzie,
– elementy metody Josepha Pilatesa.
- Kinesio taping
- Terapia czaszkowo-krzyżowa
- Ciepłolecznictwo
- Masaż/ terapia punktów spustowych
Fizjoterapeuta, terapeuta NDT-Bobath
Joanna Henzel-Trawińska
