Początki komunikacji z dzieckiem rozpoczynają się już pod koniec pierwszych miesięcy życia, kiedy noworodek słysząc głos rodzica odpowiada uśmiechem. Jest to bardzo pozytywny objaw i świadczy o prawidłowo rozwijającym się układzie nerwowym dziecka. W kolejnych miesiącach życia reakcje ze strony malucha stopniowo będą ewoluować, a świadomy rodzic powinien w odpowiedni sposób umieć je zinterpretować i zareagować.
Kolejność stanów emocjonalnych
Wraz z pierwszymi miesiącami życia niemowlę uczy się otaczającego go świata i w odpowiedzi na bodźce z zewnątrz wyzwala konkretne reakcje. Jako pierwszy pomiędzy 4. a 6. tygodniem życia pojawia się uśmiech. Dziecko uśmiecha się pod wpływem okazywanych mu uczuć i głosu rodzica. Następnie między 3. a 4. miesiącem dziecko potrafi okazywać złość i niezadowolenie, natomiast strach i zaniepokojenie przy obcych osobach pojawia się w 8. miesiącu życia. Dodatkowo w tym czasie dziecko domaga się zainteresowania ze strony rodzica, co może przejawiać gaworząc lub płacząc. Bardziej złożone reakcje na otoczenie, takie jak uczucie zawstydzenia i nieśmiałość, rozwijają się po ukończeniu 1. roku życia. Bardzo ważne jest, aby rodzic bacznie obserwował swoje dziecko i w przypadku, gdy nie ma z jego strony chęci do kontaktu, należy zwrócić się do lekarza, aby poznać przyczynę takiego zachowania.
Kształtowanie więzi
Obserwując i słuchając swoje dziecko, jesteśmy w stanie reagować na jego potrzeby. Jest to niezwykle istotne, ponieważ w ten sposób dajemy maluchowi poczucie bezpieczeństwa i kontroli w różnych sytuacjach. W tym przypadku na pierwszy plan wysuwa się relacja matka-dziecko, ponieważ to właśnie ona odgrywa najważniejszą rolę w zaspokajaniu potrzeb malucha w pierwszych miesiącach życia. Wrażliwość, opiekuńczość i gotowość matki na sygnały płynące od dziecka stają się podstawą niezwykłej relacji, jednej z najważniejszych dla dalszego rozwoju i późniejszego funkcjonowania w społeczeństwie. Następnie dziecko posiadając ,,bezpieczną przystań’’ w postaci matki nawiązuje relacje z pozostałymi członkami rodziny. Ważne jest, aby w tym czasie pozwolić mu na swobodne zapoznawanie się z otoczeniem, a w razie konieczności służyć mu pomocą. Dzięki temu więź stanie się jeszcze silniejsza, a dziecko będzie kształtowało poczucie własnej wartości.
Wiek poniemowlęcy i samodzielność
Wraz z upływem czasu dziecko staje się coraz bardziej samodzielne, a nadawane mu wzorce moralne mogą zacząć spotykać się z uporem i protestem. Jest to całkowicie normalne, ponieważ dziecko w wieku od 1. do 3. roku życia stara się samodzielnie doświadczać i odpowiadać na komunikaty płynące z zewnątrz. W tym czasie rodzic musi wiedzieć, że im wyraźniejszy swój obraz przedstawia dziecku, tym łatwiej jest mu zrozumieć ograniczenia i decyzje rodzica. Teraz oboje rodziców powinno ze sobą współpracować i wprowadzić jednakowe granice na to, co wolno i co jest zabraniane dziecku. Nie wolno zapominać, że dziecko ciągle potrzebuje nieustannego wsparcia, zwłaszcza emocjonalnego. Dlatego w sytuacjach stresujących dla dziecka nie wolno się wycofywać, tylko być obok i pomóc wybrnąć z niekomfortowej sytuacji. Należy także obserwować reakcje fizjologiczne swojego dziecka, bo np. nocne moczenie się u trzylatka albo nagła biegunka u dwulatka mogą wskazywać na problem emocjonalny, z którym maluch obecnie nie może sobie poradzić.
